Zachowek to uprawnienie do żądania zapłaty określonej sumy pieniężnej. Jego celem jest zapewnienie najbliższej rodzinie zmarłego minimum korzyści z majątku spadkodawcy. Zazwyczaj z zachowkiem mamy do czynienia przy dziedziczeniu testamentowym.
Do kręgu osób uprawnionych, które mają prawo dochodzić zapłaty zachowku zaliczają się wyłącznie 3 kategorie osób, są to zstępni (czyli dzieci, wnuki, prawnuki itp.), małżonek i rodzice. Ale uwaga, mogą oni żądać zapłaty zachowku tylko wtedy, gdyby byli powołani do spadku z ustawy, czyli wtedy gdyby nie było dziedziczenia testamentowego.
Przykład:
Spadkodawca ma żonę, córkę i syna. Syn ma również dwójkę swoich dzieci. Spadkodawca cały swój majątek zapisał w testamencie żonie i córce, pomijając całkowicie syna (syn nie dostał nic od ojca również za życia). Gdyby nie było testamentu, to spadkobiercami ustawowymi byliby żona, córka i syn. Dlatego też do zachowku uprawniony będzie wyłącznie syn spadkodawcy, nie zaś jego dzieci, czyli wnuki spadkodawcy. Wnuki mogłyby żądać zachowku ale wtedy, gdyby ich ojciec zmarł wcześniej niż ich dziadek (wtedy dziedziczyliby bezpośrednio po swoim dziadku) albo mogłyby dochodzić zachowku w drodze tzw. dziedziczenia roszczenia o zachowek.
Zdarzają się również sytuacje, kiedy zachowku można dochodzić od osoby obdarowanej. Zazwyczaj ma to miejsce wtedy kiedy spadkodawca za życia rozdysponuje cały swój majątek (np. daruje jedyną nieruchomość) a w spadku po nim już nic nie pozostanie. W takiej sytuacji osobom uprawnionym, czyli tym, którzy dziedziczą z ustawy może przysługiwać roszczenie o zachowek ale o tym będzie w kolejnym wpisie.
Wysokość zachowku
Trzeba również pamiętać, że w sprawie o zachowek możemy żądać jedynie zapłaty określonej sumy pieniężnej, nie możemy np. żądać wydania określonych przedmiotów, które weszły w skład spadku np. nieruchomości, ruchomości czy dzieł sztuki.
A jaka jest wysokość zachowku? Krótko mówiąc to zależy od wieku i stanu zdrowia uprawnionego. Jeżeli bowiem uprawniony jest małoletni albo trwale niezdolne do pracy to należy mu się 2/3 wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innym przypadku zachowek stanowi ½ wartości udziału spadkowego.
Przykład:
Spadkodawca ma żonę, córkę i syna. Posiadał jedynie gotówkę na rachunku w wysokości 300 tyś zł (był to jego majątek osobisty), którą w całości zapisał w testamencie żonie i córce, a syna całkowicie pominął. Syn jest trwale niezdolny do pracy. Gdyby nie było testamentu, udział każdego ze spadkobierców wynosiłby 1/3 spadku czyli na każdego spadkobiercę przypadałaby kwota 100 tyś zł. Skoro zatem syn jest trwale niezdolny do pracy to wysokość jego zachowku wynosi 2/3 jego udziału, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, czyli jest to kwota 66,66 tyś zł (2/3 z 1/3).
Przedawnienie zachowku
Roszczenie o zachowek jest roszczeniem terminowym, co oznacza, że po upływie określonego terminu przedawnia się. Termin na dochodzenie zachowku wynosi zatem 5 lat od dnia ogłoszenia testamentu albo od dni otwarcia spadku (czyli od śmierci spadkodawcy) – jeżeli w grę wchodzi dziedziczenie ustawowe. Po tym terminie osoba obowiązana do jego zapłaty może odmówić spełnienia świadczenia, natomiast dochodzenie roszczenia przed sądem możliwe będzie tylko w bardzo wyjątkowych przypadkach.
Skomentuj